Hoe Corona een Europese Jeugdconferentie overschaduwt

Op zaterdag 7 maart, rond twee uur in de namiddag, spring ik in Brussel-Zuid de trein op richting Frankfurt. Mijn eindbestemming is Zagreb, waar ik achttien uur later zal aankomen. In de Kroatische hoofdstad vindt namelijk drie dagen lang de Europese jeugdconferentie plaats, waar jongeren uit de hele Europese Unie in dialoog gaan met elkaar en met vertegenwoordigers van ministeries om hun stem te laten horen in het Europees (jeugd)beleid. Kroatië koos voor het thema “Opportunities for Rural Youth”. Met Kevin, ondervoorzitter van KLJ, hebben we zo’n ‘landelijke jongere’ mee aan boord. Met de gesprekken met jongeren in ons achterhoofd en de resultaten van consultaties in de hand, is het onze taak om tijdens deze jeugdconferentie de Vlaamse jongeren te vertegenwoordigen en hun ideeën en standpunten te verdedigen. 

Terwijl ik de resultaten van de consultaties van over de hele Europese Unie nog eens doorneem, waar in totaal meer dan 50.000 jongeren aan bijgedragen hebben, arriveert de trein al in München. In het station van München stap ik een uurtje later over op een nachttrein die me via Oostenrijk en Slovenië naar Kroatië brengt. Na een best wel comfortabele nacht op de trein word ik - iets vroeger en abrupter dan ik had gewild - gewekt door de Kroatische politie. Grenscontrole, want Kroatië is geen Schengenland. Als West-Europeaan zou je bijna vergeten dat er nog landsgrenzen zijn.

Maandagmiddag wandel ik met veel enthousiasme de lunchruimte in en begroet de vele bekende gezichten van collega-jongerenvertegenwoordigers. De Belgische delegatie zet zich even samen om nog wat last-minutes updates te geven aan elkaar. Dat is meteen een volle tafel, want we zijn met negen: naast jongerenvertegenwoordigers ook vertegenwoordigers van de ministeries van Jeugd uit de Vlaamse, Franstalige en Duitstalige Gemeenschap. Daar hoor ik dat er een aantal delegaties hebben afgezegd voor de jeugdconferentie uit angst voor het Coronavirus. Niet alleen de Italianen, maar ook onder meer de Zweedse en Luxemburgse delegatie hebben last-minute besloten om niet af te reizen naar Zagreb. Het Belgische reisadvies stelde ons nochtans gerust en ook de ambassade van België in Kroatië raadde ons niet af om deel te nemen. 

Terwijl ik de conferentiezaal binnen ga, merk ik de “measures to prevent the spread of coronavirus”-flyer op. Ik neem hem eens door, maar er zijn ondertussen al heel wat handen, kussen en knuffels gegeven. 

Op een Europese jeugdconferentie is het de gewoonte dat de Europese Commissaris voor Jeugd aanwezig is. Mariya Gabriel heeft jammer genoeg door de strenge reisrestricties van de Europese Commissie sinds de Corona-uitbraak moeten afhaken, maar ze schreef wel een brief gericht aan de deelnemers van de jeugdconferentie. De vele afzeggingen zijn ook zichtbaar aan de lege stoelen in de zaal. Wanneer we later in kleinere werkgroepen naar concrete acties en aanbevelingen toewerken, worden de groepen samengevoegd om toch voldoende deelnemers te hebben in elke groep.

Woensdag komt de jeugdconferentie tot een einde en worden de resultaten gepresenteerd. Kevin moet deze helaas missen want hij is al onderweg naar de luchthaven. De avond ervoor kreeg hij het bericht dat zijn vlucht met een paar uur vervroegd werd, als gevolg van de lage bezetting van de vluchten.

In de avond blikken we terug op de jeugdconferentie met de nog resterende jongerenvertegenwoordigers. Dit was waarschijnlijk één van de laatste evenementen dat nog groen licht kreeg. We beseffen maar al te goed dat één persoon onder ons die het virus draagt voldoende is om alle deelnemers te besmetten. De gedeelde opscheplepels, deurklinken, balpennen, liftknoppen, klinkende glazen en uiteraard de intense discussies waarbij wat opspattend speeksel niet weg te denken is. Ondertussen swipen de Spaanse en Roemeense vertegenwoordigers gestrest op hun smartphone omdat vlucht na vlucht wordt afgeschaft. Bij het ontbijt de volgende ochtend kunnen ze gelukkig opgelucht vertellen dat er toch nog een vliegtuig opstijgt naar respectievelijk Madrid en Boekarest.

Met de trein lijkt alles wat vlotter te verlopen. Samen met de jongerenvertegenwoordiger van Letland maak ik een tussenstop in Ljubljana alvorens door te reizen - ik naar Brussel, hij naar Riga. Maar vrijdagavond dringt door hoe serieus het probleem is en dat drastische maatregelen nodig zijn. Alle treinen van Oostenrijk naar Tsjechië, Zwitserland en Italië worden afgeschaft. Polen en Denemarken kondigen aan hun grenzen te sluiten. Om het zekere voor het onzekere te nemen, besluit de Letse jongerenvertegenwoordiger toch het vliegtuig te nemen van Wenen naar Riga - daar gaat zijn voornemen om met de trein te reizen.

Onderweg naar België ondervind ik geen problemen. Op mijn laatste trein van Keulen naar Brussel loopt het bericht binnen dat Buitenlandse Zaken alle Belgen oproept terug te keren omdat er een te groot risico is om vast te zitten in het buitenland. Plots kennen we weer een Europese Unie met gesloten grenzen. Exact een week nadat ik vertrok uit België, kom ik terug in een heel ander land. Geen lessen, bijeenkomsten of andere activiteiten meer, gesloten cafés, social distancing, “blijf in uw kot”, wc-papierhamsteraars in de supermarkt…

De opdracht is duidelijk: menselijk contact vermijden om de snelle verspreiding van het virus tegen te gaan. Zo verhinderen we dat de piek in het aantal besmettingen de zorgcapaciteit overstijgt, met andere woorden “to flatten the curve”.

Deze crisis toont op dat vlak grote gelijkenissen met de klimaatcrisis. Als Greta Thunberg spreekt over “we hebben nog acht jaar”, dan heeft ze het niet over het einde van de wereld zoals haar tegenstanders graag beweren. Hiermee maakt ze duidelijk dat we met de huidige uitstoot van fossiele brandstoffen na acht jaar ons ‘koolstofbudget’ hebben opgebruikt om de opwarming van de aarde tot 1,5°C te beperken. Daarna zou de netto-uitstoot meteen nul moeten zijn. Omdat geen enkel land voorbereid is om tegen 2030 klimaatneutraal te zijn, is het essentieel dat onze uitstoot op dit moment al stevig daalt. Op die manier kunnen we een geleidelijke, inclusieve transitie naar een klimaatneutrale samenleving maken en “de curve afvlakken”.

Laat ons daarom leren uit deze crisis en de klimaatcrisis met dezelfde urgentie behandelen, want de gezondheid en levens van vele mensen staan ook hier op het spel. Eén belangrijk verschil dat in ons voordeel speelt: we weten bij klimaatverandering wat er ons te wachten staat en wat we moeten doen om het ergste te voorkomen. Kunnen we daar tijdens de ‘lockdown’ de komende weken nog eens goed over nadenken?