Het gaat niet goed met onze jeugdinfrastructuur

Je las het vandaag misschien al in VRT NWS, maar het gaat niet goed met jeugdlokalen en -huizen in Vlaanderen en Brussel. We vragen actie voor meer en betere plekken waar kinderen en jongeren samen kunnen komen.

Het jeugdlokalenonderzoek van 2022, uitgevoerd door de Vlaamse jeugdbewegingen én het corona- onderzoek van Formaat van 2021-2022, schetsen een pijnlijk beeld van de huidige staat van heel wat jeugdlokalen in Vlaanderen en Brussel: een gebrek aan toegankelijkheid, ferm verouderde faciliteiten, achterstallig onderhoud en gebouwen die amper te verwarmen zijn tijdens de wintermaanden. De Vlaamse Jeugdraad, de verschillende Vlaamse jeugdbewegingen en Formaat vragen dringend actie van beleidsmakers om de speelruimte van kinderen en jongeren kwalitatiever en duurzamer te maken.

Het Vlaams en Brussels jeugdwerk blijft worstelen met de staat van zijn jeugdinfrastructuur, zo blijkt uit het recente Lokalenonderzoek van 2022, uitgevoerd door KSA, KLJ, Chiro, Scouts en Gidsen Vlaanderen en FOS Open Scouting en uit het onderzoek ‘Waar waren we gebleven? Open jeugdwerk en corona’ dat Formaat uitvoerde in 2021 en 2022.

Met een nieuw advies ‘Jeugdinfrastructuur’ roept de Vlaamse Jeugdraad samen met het jeugdwerk op tot nauwere samenwerking tussen lokale overheden, jeugdorganisaties en de bredere gemeenschap om te investeren in de broodnodige verbetering van jeugdinfrastructuur. Het rapport van het jeugdlokalenonderzoek, dat gedetailleerde cijfers en aanbevelingen bevat, zal dienen als een belangrijk hulpmiddel om die inspanningen te ondersteunen.

Enkele belangrijke bevindingen en cijfers

Het goede nieuws eerst: jeugdlokalen scoren doorgaans goed op bereikbaarheid, groene omgevingen en eigenaarschap. Aan de andere kant wijst meer dan de helft van de bevraagde groepen op heel wat gebreken, zoals gebrekkige basisvoorzieningen, veiligheid en toegankelijkheid en scoren jeugdlokalen bijzonder slecht op vlak van duurzaamheid, isolatie, veiligheid en ouderdom.

Waar gaat het mis?

• Achterstallig onderhoud: Een groot deel van de jeugd(werk)infrastructuur kampt nog steeds met ernstig achterstallig onderhoud. Van de geïnspecteerde lokalen vertoont een alarmerende meerderheid structurele gebreken die een veilige en geschikte omgeving voor jongeren in gevaar brengen. Meer dan de helft van de groepen geeft onder andere aan dat er te weinig maatregelen aanwezig zijn tegen vandalisme en inbraak.
  

• Ruimtegebrek: Veel jeugdwerk blijft geconfronteerd worden met beperkte ruimte, wat hun vermogen om activiteiten aan te bieden en jongeren te bereiken aanzienlijk beperkt. Bijna de helft van alle groepen die bevraagd werden vindt dat er onvoldoende (speel)ruimte is. Dat ruimtegebrek leidt op sommige plekken tot wachtlijsten, waardoor niet voor elk kind een plaats aangeboden kan worden.
  

• Inadequate faciliteiten: Gebrek aan moderne faciliteiten zoals sanitaire voorzieningen, verwarming en isolatie blijft een ernstig probleem in tal van lokalen. Zo is ruim de helft van alle jeugdlokalen amper geïsoleerd. Maar liefst 44.7% van de groepen geeft aan dat lokalen tijdens de winter onvoldoende verwarmd kunnen worden. Energie wordt almaar duurder, vrijwilligers willen besparen op die energiefactuur, maar dat blijkt onmogelijk door gebrek aan isolatie en efficiënte energiebronnen.
  

• Verouderde infrastructuur: Het merendeel van de gebouwen dateert nog steeds uit een ver verleden en is gewoonweg niet meer mee met de tijd. Heel wat lokalen hebben dringend nood aan vernieuwing om aan de behoeften van een hedendaagse jeugdwerking te voldoen.
  

• Hoofdstad zonder jeugdinfrastructuur: Uit onderzoek van Formaat, de organisatie die open jeugdwerkinitiatieven ondersteunt, blijkt dat in Brussel géén enkel open jeugdwerkinitiatief (de verzamelnaam voor werkingen opgestart en gerund door jongeren, voor jongeren) over vaste lokalen of een locatie beschikt waarvan ze gebruik kunnen maken. De werkingen komen momenteel dan maar met tientallen, soms zelfs honderden, samen aan de grote stations om van daaruit hun activiteiten en ontmoeting te organiseren. 

“Op dit ogenblik hebben we serieuze lekken in ons dak en onze beheerraad en wij kunnen het niet betalen om dit te vervangen. Met de subsidies die we zouden krijgen zou het net lukken, maar zouden we onze elektriciteit, gas en water voor dit en volgend jaar niet kunnen betalen. We spelen bijna niet meer binnen omdat het er even koud is als buiten, omdat het meerdere dagen duurt als we een warm lokaal willen.” – uit het onderzoek