Wat staat er voor kinderen, jongeren en hun organisaties in het eindrapport van het maatschappelijk relancecomité?

Toegangsdrempels tot de geestelijke gezondheidszorg moeten verlaagd en zorgcontinuïteit moet gegarandeerd worden.

• Zet in op een outreachende aanpak: Actief de zorg/hulpnoden opzoeken van wie niet wordt bereikt door het reguliere aanbod. Bevorder fysiek en psychisch welzijn door o.a. meer plekken van ontmoeting te creëren als buurthuizen, jeugdhuizen, over-kop huizen, etc. Laat de kindreflex verder ingang vinden. 

• Faciliteer een betere verbinding tussen scholen, ouders, brugfiguren, professioneel en vrijwillig jeugdwerk en organisaties die dicht bij kwetsbare gezinnen staan.  

• Stem de uren van de kinderopvang af op flexibele werktijden. Momenteel blijft de kinderopvang nog te sterk gericht op ouders in de klassieke en stabiele 9-tot-5 banen terwijl net lager opgeleide personen vaker (zouden kunnen) werken in arbeidsintensieve sectoren zoals horeca en kleinhandel waar minder zekere banen en weinig reguliere dan wel flexibele werktijden gebruikelijk zijn. 

• Een kwalitatieve en toegankelijke kinderopvang waarbij niet alleen vertrokken wordt van de economische benadering om ouders aan het werk te houden, maar evenzeer vanuit het recht op spel en ontplooiing van het kind zelf; 

• Hou (semi-)residentiële zorg zolang en zoveel mogelijk open en beschouw ook mantelzorg als een essentiële/prioritaire dienstverlening: Zorg op voorhand voor heldere en consistente richtlijnen over bezoek voor iedereen in de residentiële zorg. Voor kinderen en jongeren die niet thuis wonen, moeten zo snel mogelijk veilige oplossingen gezocht worden voor contact en bezoek. Ouders van kinderen met een beperking die ervoor kiezen om tijdens een lockdown thuis voor hun kinderen te zorgen, moeten zo snel mogelijk op een veilige manier een beroep kunnen doen op ondersteuning, al dan niet via de voorziening waar hun kind normaal verblijft. 

• Een generalistische, ‘normaliserende’, co-creatieve en toegankelijke (jeugd)hulp realiseren, die vlot op de hulpvraag kan volgen, als hefboom voor kinderen en jongeren naar de toekomst toe.

• Ontwikkel een structureel aanbod van vakantiescholen door professionele leraren, gericht op cognitieve basisvaardigheden, met bijzondere aandacht voor de schooltaal. Deelname wordt niet verplicht maar aangemoedigd met recreatie, en maximale participatie wordt nagestreefd voor kwetsbare en taalarme kinderen, via uitgebreide promotie van de vakantiescholen in samenwerking met schoolraad, lokale besturen, jeugd- en wijkwerkers. 

• Creëer een warme en brede school met aandacht voor welzijn, psychische veerkracht en leermotivatie als noodzakelijke voorwaarde en uitkomst van cognitieve ontwikkeling. Spreid het concept ‘warme school’ uit. In zo’n school laat teamwerking toe om talenten te ontwikkelen, leergoesting te creëren, en welzijn en leervermogen elkaar te laten versterken. 

• Investeer fors in IT infrastructuur van scholen in leerplicht-, volwassen- en hoger onderwijs, en in gegarandeerde digitale connectiviteit voor alle leerlingen (e-inclusie). Onderhandel met providers toegang tot publieke wifi netwerken voor alle schoolkinderen, en ontwikkel een plan voor de beschikbaarheid van laptops voor elke leerling én leraar. Engageer de onderwijsverstrekkers in het leerplichtonderwijs voor de ontwikkeling van open-source, digitale leer- en evaluatiemiddelen ter ondersteuning van blended leren, voor alle leertypes en onderwijsvormen, die netoverschrijdend toegankelijk zijn.  

• Voorzie in de lerarenopleiding en in de verdere loopbaan van leraren opleiding en training in visie en tools m.b.t. brede basiszorg, bv. klassenmanagement, conflicthantering. Voorzie ook coaching on the job voor startende leerkrachten. Creëer realistische verwachtingen over de job in de lerarenopleidingen. 

• Versterk leerlingen- en studentenparticipatie. Erken studentenvertegenwoordigers in leerplicht-, volwassenen- en hoger onderwijs in hun opdracht om mee beslissingen te nemen en geef hen meer eigenaarschap.  

• Stimuleer scholen om zich actief te integreren in de lokale gemeenschap, via samenwerking met lokale besturen; buurtwerk, jeugdwerk,…  

• Voorzie recurrent 'transitietrajecten' voor dreigende schooluitvallers door o.m. gerichte 'uitstroomtrajecten' die leiden naar een kwalificatie of warme overdracht met het oog op tewerkstelling. 

Hou scholen en kinderopvang zolang en zoveel mogelijk open. Vermijd zelfs deeltijdse sluiting van scholen tenzij daar een zeer duidelijke epidemiologische reden voor is, en pas nadat alle andere mogelijke maatregelen genomen eerst overwogen zijn. 

Voor bepaalde leerlingen weegt het niet naar school kunnen gaan veel zwaarder door op hun mentaal, fysieke en cognitief welbevinden dan voor andere kinderen en jongeren. Geef hen voorrang als er slechts een beperkte groep leerlingen op school aanwezig mag zijn. Opsplitsingen hoeven niet per leerjaar gemaakt te worden. Zorg zeker dat kinderen en jongeren in kwetsbare situaties en leerlingen in het buitengewoon onderwijs niet uit het zicht verdwijnen, bv. door uitreikend te werken met de hulp van brugfiguren.  

Bij nood aan extra handen in de buitenschoolse kinderopvang kan het professioneel en vrijwillig jeugdwerk bijspringen. Waak daarbij expliciet over de gelijkwaardigheid van alle bij de buitenschoolse kinderopvang betrokken partners. Garandeer het jeugdwerk keuzevrijheid over het al dan niet opnemen van deze rol. Wie niet instapt mag daardoor niet het risico lopen om subsidies te verliezen. Wie wel instapt, dient op een correcte financiering te kunnen rekenen. 

Remedieer stijgend aantal schoolverlaters ASO en ongekwalificeerde uitstroom uit andere onderwijsvormen. Besteed bijzondere aandacht aan NEET jongeren (not in education, employment or training). De stijging van het aandeel NEETS tot een minimum beperken is een collectieve maatschappelijke opdracht. Daarom is het een prioriteit om aan de groep van jongeren een goede start op de arbeidsmarkt te bieden en de jongerengarantie uit te breiden: Elke jongere die nieuw op de arbeidsmarkt komt en geen werk heeft of werkloos wordt, krijgt binnen de 3 maanden jobcoaching, toegang tot opleiding en/of werkervaring, of een tweede kans tot (voltijds) onderwijs. Dit is in lijn met de ambitie in landen als Finland, Denemarken, Zweden en Oostenrijk.

Zorg ervoor dat via de jongerengarantie continuïteit van de dienstverlening in arbeidsbemiddeling is verzekerd. Organiseer daarnaast arbeidsbemiddeling op maat van jongeren door outreachend te werken, in geïntegreerde diensten en binnen organisaties waar jongeren al zijn. Breid hiertoe het bestaande aanbod uit en betrek jeugdwerkorganisaties die lokaal verankerd zijn. Voorzie externe coaching op de werkvloer als incentive voor wie jongeren aanwerft met geen of weinig ervaring/scholing (cf. externe coaching duaal leren). 

Erken en (her)waardeer de maatschappelijke waarde van het verenigingsleven en de talrijke burgerinitiatieven op lokaal niveau, alsook de bovenlokale organisaties die deze initiatieven inspireren en ondersteunen.

• Erken, betrek en ondersteun verenigingen en organisaties op lokaal, regionaal en Vlaams niveau. De ondersteuning mag zich niet beperken tot projecten, maar moet een duurzame werking mogelijk maken en perspectief bieden in de tijd. In de financiering moet ook aandacht zijn voor randvoorwaarden die tijdens de coronacrisis scherp werden gesteld op vlak van infrastructuur, veiligheid en toegankelijkheid. 

• Creëer financiële ruimte voor de instroom van nieuwe organisaties in het vrijetijds- en verenigingslandschap (cfr. de jeugdwerksector in 2021, cultuursector, …). 

• Bouw aan een cultuur van samenwerking: werk onnodige drempels weg voor samenwerking, zoals vakjesdenken en vakjessubsidiëring. Promoot actief het inclusief werken binnen cultuur, in samenwerking met sectororganisaties (bv. Charter voor Inclusie van Literatuur Vlaanderen). 

• Creëer ruimte door ruimte te delen: 

  • screen bestaande regelgeving en procedures, en vereenvoudig de regels en procedures die gedeeld gebruik in de weg staan; 

  • breng de versnipperde praktische kennis en expertise rond gedeeld gebruik samen in één kenniscentrum dat zorgt voor borging en actieve verspreiding van deze expertise, en voor vorming van lokale ambtenaren (jeugdconsulenten …) en intermediaire organisaties; 

  • geef als overheid het goede voorbeeld door zelf ruimtes open te stellen en eerlijke en heldere criteria voor de selectie van gebruikers op te stellen.

• Stimuleer alle steden en gemeenten en steden om te streven naar het statuut ‘Warme Stad of Gemeente’/Kindvriendelijke Stad, door alle instellingen, organisaties en burgers die jongeren omkaderen (ouders, scholen, buurtwerkingen, jeugd- en welzijnsorganisaties, hulpverlening, huisartsen, vrijetijds- en sportverenigingen, stadsdiensten, politie, enzovoort) aan te zetten tot gecoördineerde samenwerking voor het welbevinden van kinderen en jongeren. 

• Betrek kinderen en jongeren consequent en vanaf het begin bij beleidsbeslissingen die een impact hebben op hun leefwereld. Dit zorgt voor het aanwakkeren en stimuleren van burgerzin, een betere gedragenheid van beslissingen en wederzijds begrip over de totstandkoming van beleid.

• Breid fysieke plekken voor kinderen en jongeren uit door te experimenteren met het openstellen van ruimte. Werk concrete ruimteplannen uit, in samenspraak met kinderen en jongeren - in het bijzonder meisjes - het jeugdwerk, ouders en andere stakeholders. Zo’n plan vermeldt duidelijk hoe de gemeente haar publiek domein en ruimte zal organiseren in de toekomst, ook in het geval van nieuwe maatregelen. Welke (semi-)publieke speel- en ontmoetingsplekken blijven open? Welke worden extra geopend en onder welke voorwaarden? Hoe zullen de lokale overheid en haar toezichthouders handelen t.o.v. spelende en rondhangende jeugd en hun ouders? En tenslotte: welke preventieve communicatiestrategie zet de lokale overheid op rond dit plan en de perceptie naar jongeren in de publieke ruimte? 

• Zet in op een jeugdvriendelijk politiebeleid, dat op basis van wijkgericht politiewerk en samenwerking met jeugdwerk de relatie tussen jongeren en politie, jongeren in een maatschappelijk kwetsbare situatie en jeugdwerkers in de steden verbetert.  

Versterk de huidige acties voor mediawijsheid:

• Werk aan een groter bereik voor educatieve pakketten en campagnes rond fake news; 

• Breid de rol van Mediawijs (bv. ten aanzien van mediacoaches en het verspreiden van goede praktijkvoorbeelden) uit naar lokale overheden, welzijn, jeugd- en ouderenzorg; 

• Zet in op data- en informatiegeletterdheid van kinderen, jongeren, maar ook volwassenen, leraars, enzovoort. Het gaat hierbij niet enkel over de basisstappen van een computer, maar ook over het correct interpreteren van informatie en inzicht in data. Focus meer op sociale vaardigheden specifiek in een digitale omgeving.