Advies Vlaams Mensenrechteninstituut
Net zoals heel wat andere organisaties werden we gevraagd een advies te geven op de beslissing van de Vlaamse Regering om een nieuw Vlaams Mensenrechteninstituut. We maken ons ernstig zorgen over de brede evolutie van de status van kinder- en mensenrechten in Vlaanderen. Zo zien we een terugkerende tendens om het belang van kinder-en mensenrechten steeds minder naar waarde te achten.
Wat staat er in dit advies?
De mogelijkheden om mensenrechten effectief af te dwingen of de overheid op zijn verantwoordelijkheden te wijzen worden door de oprichting van een nieuw Vlaamse Mensenrechteninstituut steeds verder ingeperkt. Bovendien stellen we vast dat er een steeds engere invulling wordt gegeven aan kinder- en mensenrechten. De huidige plannen voor een Vlaams Mensenrechteninstituut roepen dan ook serieuze vragen op over de effectiviteit en de mogelijke teloorgang van een specifieke kinderrechtenaanpak, zoals die nu verzekerd wordt door het Kinderrechtencommissariaat. De Vlaamse Jeugdraad verwacht dat er gehoor wordt gegeven aan de grote bezorgdheden die door het brede middenveld werden geuit en verwacht een duidelijke standpuntinname van zowel de Vlaamse regering als het Vlaams parlement over de verdere toekomst van het Kinderrechtencommissariaat in Vlaanderen.
De oprichting van een nieuw Vlaams Mensenrechteninstituut kunnen we niet los zien van de tendens van een negatieve sfeerschepping die we steeds groter zien worden als het over mensenrechten gaat.
Het belang van zowel kinder- als mensenrechten wordt steeds meer in vraag gesteld en dat baart ons zorgen.
De terugtrekking uit Unia is hier slechts één voorbeeld van. Ook in andere domeinen zien we dit terugkomen, zowel op Vlaams als op federaal niveau, of het nu bijvoorbeeld om asiel en migratie, wonen of armoede gaat. Steeds vaker zien we een “rechten en plichten”-discours naar boven drijven. Een discours dat niet meer vertrekt vanuit het fundamentele en onvoorwaardelijke respecteren van kinder- en mensenrechten, maar daar tegenover een “voor wat hoort wat”-verhaal stelt, met een vaak scherpe tegenstelling tussen de bevoorrechte meerderheid en benadeelde minderheid. Dat betreuren we ten zeerste.
Voor ons zijn kinder- en mensenrechten essentieel in onze samenleving. Niet voor niets maken ze een essentieel onderdeel uit van de missie van de Vlaamse Jeugdraad.
Hoe kwam dit advies tot stand?
Voor dit advies ging de Vlaamse Jeugdraad in gesprek met een brede waaier aan jeugdwerk- en middenveldorganisaties, en werkte ze het advies uit samen met een sterk betrokken groep vrijwilligers. In dit advies kiezen we er voor om vooral te focussen op het belang van de kinderrechten binnen de bredere beschouwingen over mensenrechten. Op dit punt neemt de Vlaamse Jeugdraad een unieke positie in binnen de bredere waaier van adviesraden die om advies gevraagd werden. Dat vertaalt zich ook in de structuur van ons advies. In het eerste deel geven we enkele algemene beschouwingen over het belang van mensenrechten en kinderrechten mee en in het tweede deel in gaan we specifiek in op dit voorontwerp van decreet vanuit een kinderrechtenbril
"Een apart onafhankelijk kinderrechteninstituut is de beste optie om de aandacht voor de rechten van kinderen en hun belang te verzekeren. Een inkanteling van het Kinderrechtencommissariaat in het Vlaams Mensenrechteninstituut zou afbreuk doen aan de bevoegdheden van het Kinderrechtencommissariaat en het exclusieve mandaat van de Kinderrechtencommissaris."
Enkele belangrijke adviespunten:
Keer de tendens van de negatieve sfeerschepping die de laatste jaren rond kinder- en mensenrechten hangt.
Kinderrechten vertrekken als enige van het unieke perspectief van kinderen en jongeren. Leg dat perspectief niet zomaar in de weegschaal ten opzichte van de algemene mensenrechten.
Het belang van de aparte aandacht voor kinderrechten vereist het bestaan van een apart en autonoom kinderrechteninstituut zoals het Kinderrechtencommissariaat. Zorg bij de oprichting en uitbouw van het Vlaams Mensenrechteninstituut voor een blijvende goede afstemming met de Kinderrechtencommissaris.
Mensenrechten zijn meer dan bemiddeling. Het is essentieel dat er ook een toegang tot de rechter blijft bestaan. En dat kinderen en jongeren die naar de rechter willen stappen om hun rechten af te dwingen hierin actief ondersteund kunnen worden.