UPR: hoe staat het met kinderen- en jongerenrechten in België?
Lina Achour
How it started…
“Zie je het zitten om te werken aan een Shadow Report over de mensenrechtensituatie van kinderen en jongeren in België?"
Zo begon mijn UPR-avontuur bijna een jaar geleden. Ik was toen ongeveer een maand verkozen en had nog niet goed door hoeveel tijd hierin zou kruipen en hoe belangrijk het werk zou zijn, maar als ik terugkijk naar het hele proces ben ik ontzettend blij dat ik het engagement heb opgenomen. Ik heb enorm veel geleerd over de wisselwerking VN, maatschappelijk middenveld en statelijk niveau, maar ook over pleitbezorging en belangenbehartiging in de praktijk.
UPR watte?
Het Universeel Periodiek Onderzoek (Universal Periodic Review) is een uniek mechanisme van de Mensenrechtenraad met als doel de mensenrechtensituatie in alle 193 lidstaten van de VN te verbeteren. Om de 5 jaar worden VN-lidstaten geëvalueerd op hun mensenrechtensituatie. Dit jaar was het de beurt van België en als Vlaamse jeugdraad en specifieker als VN-jongerenvertegenwoordigers hebben we hier ons steentje aan kunnen bijdragen door de mensenrechtensituatie aan te kaarten vanuit een jongerenperspectief.
Concreet bestaat het systeem van het UPR erin dat andere lidstaten, o.a. op basis van de aanbevelingen die middenveldorganisaties formuleren, België wijzen op werkpunten in het kader van mensenrechten in hun land. Dit kan soms voor surrealistische situaties zorgen waarbij bijvoorbeeld landen die het niet zo nauw nemen met hun eigen mensenrechtensituatie België wijzen op werkpunten. Echter, is deze oefening zeer zinvol en belangrijk omdat die is gebaseerd op de erkenning dat geen enkel land perfect is op het vlak van mensenrechten en dat er altijd ruimte is voor verbetering. Zo kan per UPR bekeken worden wat de vooruitgang is op bepaalde dossiers.
Na elke evaluatie wordt het resultaat samengebracht in een eindrapport. Hierin staan de aanbevelingen die het geëvalueerde land voor de volgende evaluatie zal moeten uitvoeren. Tijdens ons voorbereidingswerk hebben wij dan ook gebruik gemaakt van het vorige rapport om een stand van zaken te maken van de reeds behaalde aanbevelingen, maar ook om te bepalen wat de werkpunten zijn. De laatste keer dat België werd geëvalueerd was in 2016. Sindsdien heeft België oprechte inspanningen geleverd om de aanbevelingen die ze had aanvaard te implementeren. Dit nam niet weg dat er nog enkele belangrijke ongelijkheden moesten en moeten worden aangepakt en verbeteringen worden doorgevoerd.
How it went…
In de zomer van 2020 startte het werk al rond het Shadow Report. Op basis van onderzoek, enquêtes en vorige adviezen van de Vlaamse Jeugdraad zelf werd een stand van zake gemaakt van de kinderen- en jongerenrechten situatie in België. Deze belangrijke oefening gebeurde in samenwerking met de “Forum des jeunes” (de Franstalige jeugdraad in België) en met de ondersteuning van het Europees Jeugdforum dat het uiteindelijke document ook ondertekende. De steun van het Europees Jeugdforum in dit proces was werkelijk van onschatbare waarde, aangezien zij reeds ervaring hadden in het begeleiden van andere jeugdraden in Europa en dus hun ervaringen en good practices o.a. qua aanpak, met ons konden delen. UPRinfo heeft ons ook enorm begeleid in het werk o.a. via verschillende workshops over elk deel van het UPR-proces, maar ook over welke stappen we telkens konden nemen.
De rode draad in ons document was ongelijkheden wegwerken met specifieke aandacht voor ongelijkheden binnen het onderwijs, de transitie van onderwijs naar de arbeidsmarkt en gendergelijkheid. Rond deze drie thema’s werden allerlei aanbevelingen geformuleerd, rekening houdend met de aanbevelingen van het laatste UPR dat in 2016 plaatsvond. De deadline om het document in te dienen was in oktober. Eenmaal we dit document hadden opgesteld en ingediend, konden we- na een korte rust- aan de slag met de aangekaarte thema’s ook effectief onder de aandacht te brengen.
Naar aanleiding van de pre-sessie op 26 maart werd aan advocacy work gedaan. Zo werd een samenvatting van het UPR-document verstuurd naar de relevante ambassades. De relevantie van de te contacteren landen werd beslist door te kijken naar de landen die in 2016 reeds aanbevelingen hadden gemaakt aan het adres van België. De ambassades contacteren is belangrijk omdat zij dan deze keer, vijf jaar later, weer België kunnen wijzen op bepaalde werkpunten.
Tijdens de pre-sessie kan niet elke organisatie aan bod komen. Er wordt meestal één organisatie gekozen per mensenrechtentak. Voor kinderen en jongerenrechten hadden wij als VN-jongerenvertegenwoordigers het geluk en de eer om geselecteerd te zijn om het woord te nemen. Uiteraard kon dit door corona niet in Genève gebeuren, maar ging het online door. Hiervoor moesten we een statement voorbereiden waarin de belangrijkste punten en aanbevelingen uit het UPR-document moesten worden samengevat. Dit was niet zo makkelijk, maar na een hele opnamedag op zondag op de Ambrassade is dit goed gekomen.
Op 26 maart vond de pre-sessie plaats in het kader van het Universal Periodic Review. Tijdens deze pre-sessie kregen verschillende middenveldorganisaties de kans om werkpunten aan te kaarten op het vlak van mensenrechten. Samen met mijn Franstalige tegenhanger van de Forum des jeunes kaartten we kinderen- en jongerenrechten aan met specifieke aandacht voor de situatie in het onderwijs, op de arbeidsmarkt en in verband met gendergelijkheid.
Na deze pre-sessie volgde nog eens advocacy work deze keer naar de Permanente Vertegenwoordigingen in Genève die ook aanwezig zouden zijn op de UPR-sessie op 5 mei. De hele opname van deze Belgische sessie is te herbekijken op UN WebTV. Tijdens deze sessie kwamen verschillende landen samen om hun aanbevelingen te communiceren. Zo werden aanbevelingen gedaan omtrent de aanpak tegen politiegeweld, seksueel geweld of nog de toestand in de Belgische gevangenissen.
Deze UPR-oefening is echt zeer interessant geweest en het was uniek om de procedure van zo dichtbij mee te maken. Het was de eerste keer dat de Vlaamse Jeugdraad hieraan meedeed, maar het zal zeker niet de laatste keer zijn! Het UPR is een unieke manier om de werkpunten op het vlak van kinderen- en jongerenrechten aan te kaarten en een perfecte advocacy tool voor de VN-jongerenvertegenwoordiger jeugdbeleid.
How it’s going…
Het werk is nog niet gedaan! Vorige week kreeg ik ook de kans om mijn ervaring rond het UPR-proces te delen met de Jeugdraad van Moldova tijdens een Webinar. Het was verrijkend om in gesprek te gaan met de vertegenwoordigers van de jeugdraden van, o.a. Ierland en Belarus. Achteraf contacteerde de VN-jongerenvertegenwoordiger van Hongarije me, omdat zij binnenkort ook zullen deelnemen aan het UPR-proces. Ten slotte, is het belangrijk om de thema’s blijvend aan te kaarten zij het in interventies, tijdens debatten en/of gesprekken met jongeren of nog op events waar we zijn uitgenodigd als sprekers.
