Decreet rechtspositie van de minderjarige in de jeugdhulp
Dit advies richt zich op het voorontwerp van decreet betreffende de wijziging van het decreet rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp en binnen het kader van het decreet betreffende het jeugddelinquentierecht.
In het voorontwerp van decreet rechtspositie worden de rechten van de minderjarige geëxpliciteerd en geformuleerd, ongeacht de sector of de hulpverleningsvorm waarin de minderjarige terecht komt. De Vlaamse Jeugdraad schrijft dit advies op vraag van minister Hilde Crevits, vice-minister president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.
De Vlaamse Jeugdraad werd bij de totstandkoming van het nieuwe decreet zelf betrokken. In het najaar van 2017 werden de Vlaamse Jeugdraad en Cachet vzw rond de tafel gevraagd op een stakeholdersoverleg georganiseerd door het kabinet Welzijn en volksgezondheid, het agentschap en de zorginspectie. Aanleiding was een rapport van de zorginspectie rond de toepassing van vrijheidsbeperkende en vrijheidsberovende maatregelen binnen de kinder- en jongerenpsychiatrie. Deze resultaten gaven blijk van enkele alarmerende tendensen, alsook van het totaal ontbreken van een richtlijnenkader en procedures voor alle voorzieningen.
Onze grootste bezorgdheid was dat de stem van kinderen en jongeren systematisch ontbrak binnen dit debat en dat het uitwerken van het richtlijnenkader vooral een zaak was van praten over kinderen en jongeren en weinig met kinderen en jongeren. Nochtans hebben deze debatten en ronde tafels rechtstreeks implicaties voor de ervaringen en belevingen van jongeren die te maken krijgen met isolatie, afzondering en fixatie binnen voorzieningen.
We zijn blij met het voorliggende voorontwerp van decreet dat een antwoord biedt op de belangrijkste van onze verzuchtingen en pijnpunten.
Maar gelijktijdig met de voorliggende adviesvraag kwam ook via de media het nieuwe Actieplan Jeugddelinquentie uit, voorgesteld door ministers Demir en Crevits. Samen met heel wat andere maatschappelijke organisaties zijn we geschokt te lezen wat hierin staat. Vooral de ongenuanceerde kijk vanuit een persoonlijk schuldmodel waarbij stigmatiserend over jongeren wordt gepraat, vinden wij ongezien. We vinden de geest van het decreet jeugddelinquentierecht in geen manier terug in dit Actieplan en scharen ons achter de kritiek die reeds werd geuit vanuit verschillende hoeken.
Beide teksten zijn volgens ons niet los van elkaar te lezen en bespreken we dan ook in dit advies.
Lees en download het volledige advies onderaan deze pagina.
Hoe kwam dit advies tot stand?
We stemden af met verschillende jeugdorganisaties rond de adviesvraag rond de rechtspositie van minderjarigen in de jeugdhulp, zoals Cachet en experten.
Rond het actieplan jeugddelinquentie hielden we verschillende afstemgesprekken met jongeren en jeugdorganisaties.
“Als ik vandaag kijk naar de jonge jongens, kinderen haast, die loopjongen zijn voor de drugstrafiekeurs, dan zie ik ook een profiel van kinderen dat alleen maar te redden is met een alternatief voor de drugsfamilie. Jeugdwerk kan en zal hierin een rol spelen. Het jeugdwerk, het gezin en de school. Drie pijlers, die naast de pijler van de handhaving, de vier poten van een stevige stoel kunnen vormen; het enige volwaardige alternatief voor een zitje in de miserie!”
Enkele belangrijke adviespunten
Maak van het decreet rechtspositie van de minderjarige echt een changemaker voor kinderen en jongeren in alle vormen van jeugdhulp door de rechtenbenadering en normalisering van de jeugdhulp resoluut door te trekken.
Zorg ervoor dat de verankerde rechten snel in de praktijk kunnen worden gebracht. Voorzie middelen voor de aanpassingen en monitor de overgang.
Geef jongeren consequent mee eigenaarschap in hun traject ook bij overgangen of wanneer het moeilijk is of een situatie escaleert. Informeer de jongere en diens context over hun rechten op een gepaste manier.
Ga dat laatste stapje verder door een verbod op fixaties en vrijheidsbeperkende maatregelen door te voeren. Dit maakt de regel ook gewoon duidelijk voor iedereen. Investeer in een veilige leefomgeving.
Draai het huidige Actieplan jeugddelinquentie, dat bijdraagt aan nog meer stigmatisering van kinderen en jongeren en hun gezinnen in moeilijke situaties, terug. Zorg voor een actieplan in lijn met de geest van het jeugddelinquentierecht, waarbij heel wat partners betrokken werden en dat een genuanceerd verhaal brengt. Zet in op preventieve maatregelen die evidence based hun nut hebben bewezen.
We gaan hierover graag met u in gesprek. Wilt u graag op de hoogte blijven van het werk van de Vlaamse Jeugdraad? Dat kan! We zorgen maandelijks voor een nieuwsbrief met updates over onze werking. Schrijf je hieronder in!