Jeugd(werk)infrastuctuur

Kinderen en jongeren hebben plek nodig om jong te kunnen zijn. Plekken waar ze kunnen leren, kunnen leven, kunnen spelen en kunnen organiseren. Voor, door en met jongeren, in een organisatie, alleen of gewoon met een groep. Dit advies gaat in op de tekorten, noden en kansen binnen jeugdinfrastructuur in de brede zin.

We begrijpen onder jeugdinfrastructuur alle plekken waar kinderen spelen en elkaar ontmoeten in hun vrije tijd onder één dak.

Men denkt daarbij snel aan jeugdwerkinfrastructuur voor georganiseerd jeugdwerk zoals jeugdlokalen, jeugd­huizen, jeugdlogies. Maar we zien dat breder. Jeugdinfrastructuur zijn ook de plekken in al hun diversiteit waarvan kinderen en jongeren die niet verbonden zijn aan een organisatie gebruikmaken én er vaak een tweede thuis vinden: jeugdcentra, repetitieruimtes, workshopplekken, vergaderzalen, fuiflocaties enz. In heel Vlaanderen maken zo wekelijks meer dan 1.000.000 kinderen en jongeren op meer dan 4000 locaties gebruik van jeugdinfrastructuur.

Tijdens de corona­pandemie werd dat heel zicht- en voelbaar voor duizenden kinderen en jongeren in ons dichtbebouwde en ruimtelijk versnipperde Vlaanderen en Brussel. Niet iedereen kon genieten van een tuin of eigen kamer om met vrienden te spelen of hen te ontmoeten. Het belang van jeugdruimte in de brede zin is belangrijker dan ooit gebleken, zowel in de openbare ruimte als bij kwaliteitsvolle jeugdinfrastructuur.

Lees en download het volledige advies onderaan deze pagina.

Op de site www.jeugdlokalen.be worden jeugdlokalen (te begrijpen in die brede jeugdinfrastructuur­betekenis) door jeugdwerk in de gedragen visie beschreven als volgt:

Jeugdinfrastructuur creëert identiteit, zorgt voor geborgenheid en sociaal weefsel, en via verhuur en de bijbehorende nodige organisatie ervan voor inkomsten en geleerde competenties. Het dient als uitvalsbasis voor jeugdwerk­organisaties en is het hart van hun activiteiten. Jeugdinfrastructuur is bijgevolg cruciaal voor de bestaanszekerheid van het jeugdwerk.

Die bestaansvoorwaarde staat voor heel wat kinderen, jongeren en hun organisaties onder druk. De afgelopen jaren stond jeugdinfrastructuur op verschillende manieren onder hoogspanning door evoluties binnen het lokaal jeugdbeleid en het wegvallen van geoormerkte middelen voor jeugd, door de beperkte financiële draagkracht van jeugdorganisaties zelf om grote investeringen te doen, door subsidies die vaak nog hoogdrempelig zijn en niet altijd over voldoende budget beschikken t.o.v. de noden, doordat de kosten ook enorm gestegen zijn om een gebouw te renoveren, bouwen of te moderniseren, en door de nood aan een grote diversiteit aan verschillende ruimtes en plekken.

Daar komt bij dat ook wij, samen met de rest van de samenleving, geconfronteerd werden met zeer hoge energiekosten. Dat zette de uitdaging naar meer duurzame infrastructuur, al jaren een grote zorg binnen jeugdwerk vanuit onze ingebakken zorg voor onze aarde, op scherp. Daarnaast staat jeugdinfrastructuur nog voor andere uitdagingen. Zoals de strenger wordende regelgeving rond gebouwen. Of de evoluties in partnerschappen en historische overeenkomsten met de kerk waarbinnen evenredige en billijke kostenverdelingen gezocht moeten worden, ook voor broodnodige verbouwingen en energie-investeringen.

Ook binnen het jeugdtoerisme zijn de uitdagingen groot. Hetnieuwe logiesdecreet verplicht de jeugdverblijven (en vooral het basisaanbod) om een forse inhaalbeweging te realiseren op het vlak van brandveiligheid. Daarnaast zorgen de stijgende energieprijzen ervoor dat verhuren tijdens de maanden oktober tot april vrijwel onbetaalbaar wordt in heel wat slecht geïsoleerde infrastructuur.

Kortom, de transitie naar een klimaatneutrale samenleving en aangepaste gebouwen is dringend, maar moet wel zo gebeuren dat ook het jeugdwerk en zijn infrastructuur worden opgenomen in die transitiebeweging.

Vanuit de nood aan meer actuele cijfers werkten KSA, KLJ, Scouts en Gidsen Vlaanderen, Chirojeugd Vlaanderen en FOS Open Scouting samen ‘het lokalenonderzoek 2022’ uit. Dat onderzocht de staat van de jeugdlokalen en de tevredenheid van vrijwilligers en begeleiding over hun gebouwen bij hun lokale groepen in Brussel en Vlaanderen. In totaal nam een representatief aandeel, 928 van de 4000 jeugdbewegingen in Brussel en Vlaanderen, deel aan dit onderzoek.

Ook Formaat hield een praktijkgericht onderzoek ‘Waar waren we gebleven? Open jeugdwerk na corona dat de meest prioritaire werven in de nasleep van de coronacrisis blootlegt. We nemen ook hun aanbevelingen over open jeugdwerk (jeugdhuizen, jeugdcentra, jongerenontmoetingscentra ...) en hun infrastructuur, en de relatie met het lokale bestuur mee in de opmaak van dit advies.

Uit dit onderzoek werd duidelijk dat het succes van een open jeugdwerkinitiatief vaak samenhangt met de aanwezigheid van een geschikte, kwaliteitsvolle infrastructuur. Ook voor initiatieven zonder een eigen, vaste plek is het van belang om (tijdelijk) gebruik te kunnen maken van een gebouw.

Aan de hand van al die signalen werd dit advies opgemaakt samen met de Beleidswerkgroep Jeugdinfrastructuur van De Ambrassade. We keken terug naar de ambities die we met het jeugdwerk formuleerden in 2020 ter voorbereiding van het Congres #Jeugdwerkwerkt van De Ambrassade, naar de nota’s en adviezen die we bezorgden aan onze Vlaamse Regering en minister van Jeugd. Dit advies schreven we in nauw overleg met de commissie Jeugdwerk en werd besproken op een Inspiratiedag Jeugdinfrastructuur in maart 2023. We werkten samen met experts, beleidsmakers en jeugdwerkers en bedanken iedereen voor die samenwerking.

• In heel Vlaanderen maken wekelijks meer dan 1.000.000 kinderen en jongeren op meer dan 4000 locaties gebruik van jeugdinfrastructuur.

• Uit de bevraging van beweging.net 'Geef ons ruimte' bleek dat 20 procent van de bevraagden onzeker is over de toekomst van hun locatie.

• In het lokalenonderzoek geeft 22.85% (vs 12,9 % in 2009) van de jeugdwerkgroepen geeft aan dat ze niet gaan verbouwen, maar dat er eigenlijk wel nood aan is. 65,91% geeft aan dat dit door onvoldoende middelen komt, maar ook door onvoldoende kennis (28,79%).

1. Breng de staat van jeugdinfrastructuur in Vlaanderen driejaarlijks in kaart.

2. Werk een krachtig en duurzaam jeugdinfrastructuurbeleid uit.

3. Investeer sterk in jeugd(werk)infrastructuur. Maak die investeringen zo laagdrempelig mogelijk, zowel voor bovenlokale als voor lokale jeugd(werk)infrastructuur. 

4. Bouw een aanspreekpunt jeugdinfrastructuur uit dat jeugdwerk en lokale besturen ondersteunt bij het (ver)bouwen van jeugdinfrastructuur, zowel juridisch als bij het ontwerp en de (ver)bouwmogelijkheden.

5. Geef jeugd(werk) de nodige capaciteit en fysieke ruimte om zich aan te passen aan het groeiende aantal kinderen en jongeren in de samenleving. En speel in op specifieke noden van een diverse groep jonge gebruikers.

6. Geef jeugdwerk de nodige ondersteuning om slim met energie om te gaan en investeer in gezamenlijke hernieuwbare energieprojecten waar het jeugdwerk deel van uitmaakt.

7. Zorg voor duidelijke regelgeving, minder regels en minder administratie voor jeugdinfrastructuur.   

We gaan hierover graag met u in gesprek. Wilt u graag op de hoogte blijven van het werk van de Vlaamse Jeugdraad? Dat kan! We zorgen maandelijks voor een nieuwsbrief met updates over onze werking. Schrijf je dan zeker in voor onze nieuwsbrief!

Lees en download het volledige advies hieronder!