Klimaatrechtvaardigheid

De klimaatcrisis stelt ons voor een alarmerende realiteit – een realiteit waarin kinderen en jongeren onevenredig hard worden getroffen en er een groeiende kloof ontstaat tussen generaties. Kinderen die vandaag worden geboren zullen onder huidige klimaatbeloften tot zeven keer meer hittegolven meemaken dan hun (groot)ouders. Die drastische voorspelling hangt samen met de aanhoudende opwarming van onze aarde, wat leidt tot een verhoogde frequentie en intensiteit van extreme weersomstandigheden zoals hittegolven, overstromingen en droogte. De gevolgen van klimaatverandering zijn wereldwijd merkbaar en treffen alle kinderen en jongeren, ongeacht waar ze leven. Jongeren vragen om een ambitieus klimaatbeleid, omdat zij de zwaarste gevolgen zullen ondervinden, maar momenteel niet in posities zitten waarin ze daadwerkelijk het verschil kunnen maken, zoals in de politiek en het bedrijfsleven. Degenen die wel op die posities zitten, zullen waarschijnlijk de gevolgen van hun lange termijn beslissingen niet meer meemaken.

De urgentie van de situatie is duidelijk en mogen we niet negeren. De strijd tegen klimaatverandering is niet alleen een kwestie van rechtvaardigheid voor kinderen, jongeren en toekomstige generaties, maar ook een dringende noodzaak voor de leefbaarheid van onze planeet. Klimaatverandering is een existentiële bedreiging, waarbij het risico voor het voortbestaan van menselijke beschaving en andere soorten op aarde enorm is. De mogelijke catastrofale gevolgen kunnen de ecosystemen en samenlevingen over de hele wereld vernietigen. Dat heeft het UN Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) meermaals bevestigd. De tijd dringt dus en er is een dringende behoefte aan meer actie. Het is van groot belang dat Belgische en Vlaamse overheden hun verantwoordelijkheden nemen in deze zaak.

Bovendien versterkt de klimaatcrisis al bestaande ongelijkheden. Dat leidt tot een drievoudig ongelijkheidseffect. Ten eerste zijn de oorzaken van de klimaatcrisis ongelijk verdeeld; het zijn voornamelijk de landen in het Globale Noorden die er historisch verantwoordelijk voor zijn. Ten tweede zijn de gevolgen van de klimaatcrisis ongelijk verdeeld. Het zijn voornamelijk landen uit het Globale Zuiden, personen in kwetsbare en kansarme situaties en kinderen en jongeren die de gevolgen van de klimaatcrisis zullen ervaren. Als laatste kunnen klimaatbeleid en -maatregelen ook bijdragen aan het verergeren van die onrechtvaardigheid. Klimaatrechtvaardigheid en sociale rechtvaardigheid zijn dus onlosmakelijk met elkaar verbonden. We moeten de oorzaken van de klimaatcrisis aanpakken, de gevolgen voor diverse kwetsbare groepen minimaliseren en een rechtvaardig klimaatbeleid nastreven. Alleen zo kunnen we bouwen aan een eerlijke aanpak van de klimaatcrisis.

• De helft van de kinderen in Europa wordt steeds vaker blootgesteld aan hittegolven.

• Op de Climate Change Performance Index (CCPI), die landen beoordeelt op hun inspanningen tegen klimaatverandering, staat België op de 39e plaats, ver onder de buurlanden.

• Onder de huidige klimaatbeloften zullen kinderen die vandaag geboren worden tot wel zeven keer vaker te maken krijgen met extreme weersomstandigheden dan hun (groot)ouders.

• In 2021 had maar liefst 20,6% van de huishoudens in België te maken met energiearmoede.

• Bijna de helft (49,38%) van de jeugdverenigingen is ontevreden over de energieprestaties van hun lokalen.

• Urgentie: ontwikkel dringend een ambitieus en actief klimaatbeleid.

• Sociale rechtvaardigheid: klimaatverandering versterkt bestaande ongelijkheden. Zorg voor maatregelen die geen extra lasten opleggen aan de meest kwetsbare groepen.

• Intergenerationele rechtvaardigheid: zorg voor maatregelen die rekening houden met de rechten van huidige en toekomstige generaties.

• Verhoog de Belgische en Vlaamse doelstellingen voor energie-efficiëntie en de uitrol van hernieuwbare energie om te voldoen aan de Europese doelstellingen, en versterk de coördinatie van het energietransitiebeleid door een nauwere samenwerking tussen beleidsdomeinen en overheidsinstanties te waarborgen.

• Het Vlaamse beleid moet zijn ambities opschroeven om een volledige circulaire economie te realiseren. Hoewel recycleren belangrijk is, moet de focus liggen op maatregelen die de druk op grondstoffen verlagen. Verminderen, hergebruiken, repareren en andere circulaire benaderingen moeten ook centraal staan.

Lees en download het volledige advies hieronder.

Heb je nog vragen over dit advies of wil je graag met ons in gesprek gaan? Neem dan zeker contact op!