Beleidsmatige chaos: stemrecht16 wordt dan toch nog stemplicht.

Even voor we beginnen: we doen hier en vandaag geen uitspraak over de juridische argumentatie van het Grondwettelijk Hof (dat is ook onze plaats niet), maar over de gevolgen van de beslissing en dus de regelgeving zelf die voor het Grondwettelijk Hof werd gebracht. Daar ligt een zeer grote verantwoordelijkheid bij de beleidsmakers.

Op 80 dagen voor de verkiezingen werd besloten dat stemrecht vanaf 16 dan toch stemplicht moet worden: alle 16- en 17-jarigen in België zullen verplicht worden om op 9 juni naar het stemhokje te gaan. Daar werd eveneens mee beslist dat alle informatiecampagnes zoals die van het verkiezingsproject ’t Is aan u!, voorbereide schooldebatten en samenwerkingen tussen organisaties herwerkt moeten worden om alle jongeren alsnog klaar te stomen voor die verplichte Europese verkiezingen. Iedere campagne gericht op jongeren was momenteel afgestemd op het informeren over stemrecht en niet stemplicht.

Dat zo’n fundamentele wijziging op minder dan 100 dagen voor de verkiezingen nog gebeurt is totaal onaanvaardbaar. We begrijpen dat heel veel jongeren boos, teleurgesteld en onzeker reageren over deze wijziging. Zeker omdat de eerste invoering van Stemrecht16 oorspronkelijk gepaard met een registratieverplichting, die dan weer verdween in de zomer van 2023. Alsof die communicatie niet al chaotisch genoeg was, moet er nu, zo kort voor de verkiezingen, opnieuw omgeschakeld worden.

Sinds 2014 pleit de Vlaamse Jeugdraad voor stemrecht vanaf 16 jaar, in 2016 goten we dat ook in een formeel advies. De keuze voor stemrécht en niet stemplicht was een bewuste beslissing: jongeren vonden het belangrijk om zelf te kunnen en mogen inschatten of ze wilden deelnemen aan de verkiezingen vooraleer ze dat vanaf hun 18e verplicht moesten. Want geen enkele jongere is dezelfde, en niet elke jongere voelt zich op 16 jaar al klaar om te gaan stemmen. De Vlaamse Jeugdraad is ervan overtuigd dat jongeren zelf kunnen beslissen of ze al dan niet willen gaan stemmen. De interesse van jongeren in politiek zal bovendien meer stijgen als stemmen een vrije keuze is, dan wanneer ze verplicht worden.

Bij een verplichting om te gaan stemmen hoort ook het dreigement van sancties wanneer ze dat niet gaan doen. We zijn hier absoluut tegen. We begrijpen ook dat jongeren zeer veel kritische bedenkingen hebben bij die sanctionering én de manier waarop die bij volwassenen al amper wordt toegepast. Dreigen met sancties zal een negatieve bijklank geven aan de eerste stemervaring van al die 16- en 17-jarigen. Wij rekenen er absoluut op dat er geen heksenjacht gaat gevoerd worden op jongeren die niet gaan stemmen.

Uit onderzoek blijkt dat een eerste positieve stemervaring van jongeren de toon zet voor alle toekomstige stemervaringen en het politieke interesse van jongeren. We betreuren dat die eerste keer nu gepaard gaat met stress, frustratie, chaotische communicatie en de dreiging van sancties.