Mantelzorg
Mantelzorgen is zorg en ondersteuning die mensen vrijwillig en onbetaald verlenen aan mensen met fysieke, verstandelijke of (sociaal)psychische beperkingen in hun familie, huishouden of anderszins sociale netwerk. Het is een begrip waar veel kinderen en jongeren zich niet vaak in herkennen. En toch komt het voor velen onder hen heel dichtbij. Mantelzorgers hebben een onmisbare maar vaak onzichtbare rol in onze samenleving; ze doen samen het werk van 121.000 VTE professionele hulpverleners en zorgen voor miljarden lagere kosten in de zorg en welzijnssector.
De vraag die we ons in dit advies stellen is hoe wij als samenleving beter kunnen zorgen voor onze (jonge) mantelzorgers zodat zij hun zorg kunnen blijven opnemen. We geven advies op vraag van de Vlaamse Regering op het nieuwe Vlaams Mantelzorgplan 2022-2024.
Lees en download het volledige advies onderaan deze pagina.
Wat staat er in dit advies?
We nemen in dit advies de kinderrechten als leidraad. We zien kinderen en jongeren als volwaardige personen met een recht op onderwijs en ontwikkeling, inspraak, vrije tijd, ontspanning en rust. Die rechten staan niet in volgorde van belangrijkheid, maar zijn ondeelbaar en evenwaardig. Kinderen en jongeren kunnen een waardevolle en vervullende rol opnemen in de zorg en in de levens van hun naasten met een ziekte, handicap, ouderdomsproblematiek, psychische kwetsbaarheid of verslaving maar hebben hierbij wel de nodige ondersteuning nodig.
In dit advies bespreken we de erkenning van jonge mantelzorgers, de ondersteuning van en voor jonge mantelzorgers en het proces dat tot dit plan geleid heeft. Dit Vlaamse Mantelzorgplan heeft opvallend veel aandacht voor jonge mantelzorgers, nu wordt het essentieel dat het niet bij ambitie blijft maar snel concreet kan worden.
"Heel wat (jonge) mantelzorgers hebben door de hoge druk op hun tijd en de grote zorgnoden weinig aandacht en erkenning voor hun eigen draagkracht en draaglast. “Het lukt nog wel” een vaak gehoord antwoord op de zeldzamere vraag naar het mentaal welzijn van de zorggever." - Uit het advies
Mantelzorg bestaat in enorm diverse vormen. Mantelzorgers van uiteenlopende leeftijden weten vaak zelf niet dat ze mantelzorger zijn. Veel mantelzorgers zijn zich niet bewust van hun mantelzorgersstatus, waardoor ze hun mogelijke noden of hulpvragen als mantelzorger ook onvoldoende inschatten. Doorheen dit advies bespreken we zowel de ondersteuningsnoden als juridische aspecten van verschillende statuten van de mantelzorger en hun implicaties op werk, school en vrije tijd.
"We willen vragen om hier preventief en proactief aandacht voor activerend en outreachend hulp te bieden aan mantelzorgers vanuit professionele hulpcontexten en hulpverleners. In heel veel mantelzorgcontexten zijn professionele hulpverleners betrokken, laat ons het belang van de volledige context van zorgafhankelijke en mantelzorgverlener inschatten en ondersteunen, van buurtnetwerk, tot vrijwillige hulp, mantelzorgers én professionele hulp." - Uit het advies.
Hoe kwam dit advies tot stand?
Nu er een nieuw mantelzorgplan wordt geschreven voor de periode 2022-2024 met als centrale pijlers erkenning, herkenning en ondersteuning, en we een adviesvraag kregen van de Vlaamse Regering, gaan we hier graag op in vanuit een breed, geïntegreerd perspectief en met de bijzondere focus op jonge mantelzorgers.
We hebben hiervoor (jonge) mantelzorgorganisaties Coponcho, ZoJong!, Steunpunt Mantelzorg, Samana, en de kinderrechtenactoren Kinderrechtencoalitie en het Kinderrechtencommissariaat geraadpleegd en ons verdiept in het voorbije mantelzorgplan, de evaluatie ervan en beleidsvoorbereidend onderzoek door het Vlaams Instituut voor de Eerste Lijn (VIVEL) en ander relevant onderzoek. We komen terug op enkele punten uit ons eerste advies uit 2016, de nood aan structurele investering van middelen blijft bijvoorbeeld te cruciaal om niet te herhalen.
Enkele belangrijke adviespunten:
Erken (de diversiteit van) mantelzorgers over alle beleidsdomeinen heen, houd rekening met hun realiteit met intersectioneel en inclusief beleid én breng deze realiteit in beeld.
Zorg ervoor dat (jonge) mantelzorgers beroep kunnen doen op ondersteuningsmaatregelen op maat, los van wat hun statuut is.
Breid de psychologische eerstelijnsondersteuning uit gericht op (jonge) mantelzorgers en zet in op de vertrouwensband van aanspreekpunten en gesprekscontexten en outreachend werken.
Investeer structureel middelen om te vermijden dat dit plan een lege doos blijft.
Lees en download hieronder het volledige advies.