Wonen
De cijfers in Vlaamse en Brusselse media over kinderen en jongeren die op straat leven spreken de laatste jaren voor zich. Er bereiken ons ook steeds vaker verhalen van kinderen en jongeren die geen thuis kunnen vinden. De urgentie is duidelijk, en voor organisaties die elke dag kinderen en jongeren zien en horen die in kwetsbare situaties opgroeien, wordt het steeds onbegrijpelijker dat het beleid niet voldoende ingrijpt.
Heel wat kinderen en jongeren groeien op met te weinig ruimte, zonder veilige, stabiele en gezonde thuis of zelfs zonder dak boven hun hoofd. Ons doel als samenleving moet zijn om alle kinderen en jongeren elke dag en elke nacht een veilige en stabiele woonplek te kunnen geven, en de nodige overheidsdiensten moeten daar op alle niveaus voor samenwerken. Om alle kinderen en jongeren hun recht op grond, hun grondrecht, waar te maken.
Lees en download het volledige advies onderaan deze pagina.
Wat staat er in dit advies?
Het grondrecht van een veilige woonplaats garanderen voor alle kinderen en jongeren lukt op dit moment niet, en de symptomen van de huidige woontekorten zien we bij alle kinderen en jongeren terugkomen:
Te grote aantallen kinderen en jongeren leven in dak- en thuisloosheid, er zijn steeds hogere noden in (crisis)opvang voor jongeren, er is een enorm tekort (en dus lange wachttijden) bij sociale woningen voor gezinnen met kinderen en jongeren, de huurprijzen van de meest betaalbare woningen lopen daardoor op, in veel studentensteden is het aanbod studentenkoten te klein waardoor de prijzen enorm stijgen, en ook de aankoopprijzen van huizen stijgen al jaren disproportioneel sterk.
Afhankelijk van je startpositie in je leven, krijg je als jongere met andere problematieken te maken. Groeide je op in kansarmoede, kom je aan als nieuwkomer, ben je net gestart op de arbeidsmarkt of zoek je als jong gezin een woning? De huidige wooncrisis zal je voelen.
We hebben in Vlaanderen en Brussel veel ruimte, veel welvaart, veel plek. Maar die ruimte wordt niet flexibel ingezet. Heel vaak staat woonruimte leeg, worden plekken lange tijd niet of amper gebruikt of is die niet geschikt voor kinderen en jongeren. We moeten onze manier van wonen grondig herdenken om de vervlochten en vaak onzichtbare wooncrisissen van kinderen en jongeren het hoofd te bieden. Daar zijn aanpassingen in regelgeving voor nodig, bijkomende investeringen en specifieke aandacht voor kinderen en jongeren met woonnoden. Zij lopen de grootste risico’s om hun precaire leefsituatie heel hun leven mee te dragen, om die situatie door te geven aan de volgende generaties en hun eigen talenten en potentieel niet te kunnen ontwikkelen.
Rekening houdend met het Kinderrechtenverdrag en het recht op opgroeien in een kwaliteitsvol huis en kwaliteitsvolle buurt, het recht op leren, vrije tijd, gezondheid, veiligheid en privacy is de huidige situatie voor kinderen en jongeren niet langer te aanvaarden.
Hoe kwam dit advies tot stand?
Tot in 2019 bracht de Vlaamse Woonraad de perspectieven samen vanuit het middenveld in dialoog met de Vlaamse Regering en Wonen Vlaanderen (nu Wonen in Vlaanderen). Sinds de afschaffing van de Woonraad is het beleidsadvies rond het woonbeleid in Vlaanderen en Brussel gefragmenteerd vanuit verschillende actoren. Het belang van samenwerking en dialoog over de verschillende beleidsdomeinen heen wordt daardoor alleen maar groter. De veelheid aan adviezen en een rechtszaak als de Woonzaak onderstreept de nood aan zo’n woonraad. Dit advies kijkt met de blik van kinderen en jongeren naar het complexe thema wonen.
We schreven dit advies in samenwerking met heel wat organisaties op het veld zoals Uit De Marge, Betonne Jeugd, de Kinderrechtencoalitie, Het Netwerk tegen Armoede, SAAMO … We gingen in gesprek met experts rond kansarmoede en woonbeleid, lokale besturen en beleidsactoren op Vlaams niveau. We trekken mee aan de alarmbel en versterken de signalen van jeugdorganisaties die elke dag kinderen en jongeren een plek geven, een bed en een luisterend oor.
We verwijzen graag veel en sterk naar de adviezen van Uit De Marge (en de samenwerking met Betonne Jeugd onder de naam De Woonpartij) en de Kinderrechtencoalitie, naar de signalen van het Kinderrechtencommissariaat, het Netwerk tegen Armoede en de Woonzaak.
We zetten ons mee in om zo snel mogelijk de nodige aandacht voor kinderen en jongeren te verhogen, bij de reorganisatie van Wonen in Vlaanderen, bij nieuwe regelgeving van lokale besturen voor de toewijzing van sociale woningen, maar ook op iets langere termijn met het oog op de verkiezingen van 2024 en het beleid van de volgende Vlaamse Regering.
"Ik heb een achternaam die anders klinkt, maar ik ben gewoon Belg en ik merk dat ze niet reageren op mijn mails.”
Enkele belangrijke cijfers
20 procent van de dak- en thuislozen is tussen 18 en 26 jaar.
Een kwart van de getelde mensen in brede dak- en thuisloosheid is een kind onder de 18 jaar.
Er zijn op dit moment meer dan 182.000 wachtenden voor een sociale woning in Vlaanderen, dat zijn er meer dan dat er sociale woningen zijn.
Bij ongeveer één derde van die wachters gaat het om gezinnen met kinderen volgens cijfers van 2017.
De huurprijzen voor de meest betaalbare woningen in de Vlaamse steden gingen met 19 procent omhoog in 2022, in plattelandsgemeentes stegen ze met 9 procent.
73 procent gaf in de Waddist app aan dat ze eraan twijfelden of ze later zouden kunnen wonen hoe ze dat willen of dat ze denken dat dat nooit zal lukken.
Belangrijke adviespunten
Kijk naar kinderen en jongeren met woonnoden in hun geheel. Volg hun verhaal multidisciplinair op en werk samen over domeinen heen. Zorg voor continuïteit, vermijd dat ze hun verhaal steeds opnieuw moeten herbeginnen en verlaag zo de drempels.
Ondersteun op alle mogelijke niveaus en manieren de bestaande noodopvanginitiatieven voor kinderen en jongeren. Zorg ervoor dat zij nooit gehinderd worden door bestuurlijke criteria of maatregelen.
Erken bij de groep met specifieke hulpnoden en multiproblematieken de meerwaarde van de combinatie van begeleiding en een veilige woonplek. Zorg ervoor dat de fusie van de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen tot Wonen in Vlaanderen hiervoor geen bijkomende wachttijden oplevert.
Moedig lokale woonregio’s sterk en dwingend aan om hun bindend sociaal objectief te behalen, werk aan de perceptie van sociale woningen en aan een toekomstgerichte visie van samenleven en wonen.
Onderzoek samen met bouwpromotoren en projectontwikkelaars hoe bij nieuwe projecten een evenwicht gezocht kan worden tussen betaalbare en duurdere wooneenheden. Werk opnieuw toe naar een gereguleerde, minimale investering in sociale verhuur en verkoop. Kijk hierbij naar de geleerde lessen uit community land trust-projecten.
Informeer breder over de mogelijkheden van huurpremies, huursubsidies en het Vlaams Woningfonds.
Voer een actief en sterk antidiscriminatiebeleid bij zowel verwerving van sociale woningen, als huurwoningen, als hypothecaire leningen. Zelfregulering binnen de sectoren is onvoldoende.
Zet tegelijk in op fysieke aanspreekpunten, een duidelijke toegangspoort en destigmatisering.
Zet in op het ontharden en vergroenen van woonruimte en leefruimte van kinderen en jongeren. Luister naar kinderen en jongeren bij het inrichten van groene ruimte, speelinfrastructuur en veilige verbindingswegen tussen jeugdruimte, scholen, vrijetijdsplekken …
Iedereen bestaat: zorg ervoor dat het verlies van een woning niet leidt tot een verlies van identiteit.
We gaan hierover graag met u in gesprek. Wilt u graag op de hoogte blijven van het werk van de Vlaamse Jeugdraad? Dat kan! We zorgen maandelijks voor een nieuwsbrief met updates over onze werking. Schrijf je dan zeker in voor onze nieuwsbrief!